"Oda do Młodości"


Be zserc, bez ducha, to szkieletów ludy;
Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem
W rajską dziedzinę ułudy:
Kędy zapał tworzy cudy,
Nowości potrząsa kwiatem
I obleka w nadziei złote malowidła.


Niechaj, kogo wiek zamroczy,
Chyląc ku ziemi poradlone czoło,
Takie widzi świata koło,
Jakie tępymi zakreśla oczy.


	Młodości! ty nad poziomy
	Wylatuj, a okiem słońca
	Ludzkości całe ogromy 
	Przniknij z końca do końca.


Patrz na dół-kędy wieczna mgła zaciemia
Obszar gnuśności zalany odmętem:
		      To ziemia!
Patrz, jak nad jej wody trupie
Wzbił się jakiś płaz w skorupie.
Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem;
Goniąc za żywiołkami drobniejszego płazu,
To się wzbija, to w głąb wali:
Nie lgnie do niego fala ani on do fali;
A wtem jak bańka prysnął o szmat głazu:
Nikt nie znał jego życia, nie zna jego zguby:
				  To samoluby!


	Młodości! tobie nektar żywota
	Natenczas słodki, gdy z innymi dzielę:
	Serca niebieskie poi wesele,
	Kiedy je razem nić powiąże złota.


Razem, młodzi przyjaciele!...
W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele;
Jednością silni, rozumni szałem,
Razem, młodzi przyjaciele!...
I ten szczęśliwy, kto padł wśród zawodu,
Jeżeli poległym ciałem
Dał innym szczebel do sławy grodu.
Razem, młodzi przyjaciele!...
Choć droga stroma i śliska,
Gwałt i słabość bronią wschodu:
Gwałt niech się gwałtem odciska,
A ze słabością łamać uczmy się za młodu!


	Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze,
	Ten młody zdusi Centaury,
	Piekłu ofiarę wydrze,
	Do nieba pójdzie po laury.
	Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
	Łam, czego rozum nie złamie:
	Młodości! orla twych lotów potęga,
	Jako piorun twoje ramię.


Hej! ramię do ramienia! spólnymi łańcuchy
Opaszmy ziemskie kolisko!
Zestrzelmy myśli w jedno ognisko
I w jedno ognisko duchy!...
Dalej, bryło, z posad świata!
Nowymi cię pchniemy tory,
Aż opleśniałej zbywszy się kory,
Zielone przypomnisz lata.


	A jako w krajach zamętu i nocy,
	Skłóconych żywiołów waśnią,
	Jednym "stań się" z bożej mocy
	Świat rzeczy stanął na zrębie:
	Szumią wichry, cieką głębie,
	A gwiazdy błękit rozjaśnią-


W krajach ludzkości jeszcze noc głucha:
Żywioły chęci jeszcze są w wojnie;
Oto miłość ogniem zionie,
Wyjdzie z zamętu świat ducha:
Młodość go pocznie na swoim łonie,
A przyjaźń w wieczne skojarzy spojnie.


	Pryskają nieczułe lody
	I przesądy światło ćmiące;
	Witaj, jutrzenko swobody,
	Zbawienia za tobą słońce!
	
    

"Stepy akermańskie"


Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu,
Wóz nurza się w zieloności i jak łódka brodzi;
Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi,
Omijam koralowe ostrowy burzanu.


Już mrok zapada, nigdzie drogi ni kurhanu;
Patrzę w niebo, gwiazd szukam, przewodniczek łodzi;
Tam z dala błyszczy obłok? tam jutrzenka wschodzi?
To błyszczy Dniestr, to wzeszła lampa Akermanu.


Stójmy-jak cicho!-słyszę ciągnące żurawie,
Których by nie dościgły źrenice sokoła;
Słyszę, kędy się motyl kołysa na trawie,


Kędy wąż śliską piersią dotyka się zioła.
W takiej ciszy!-tak ucho natężam ciekawie,
Że słyszałbym głos z Litwy.-Jedźmy, nikt nie woła.  
	

"Ajudah"


Lubię poglądać wsparty na Judahu skale,
Jak spienione bałwany to w czarne szeregi
Ścisnąwszy się buchają, to jak srebrne śniegi
W milijonowych tęczach kołują wspaniale.


Trącą się o mieliznę, rozbiją na fale,
Jak wojsko wielorybów zalegając brzegi,
Zdobędą ląd w tryumfie i na powrót zbiegi,
Miecą za sobą muszle, perły i korale.


Podobnie na twe serce, o poeto młody!
Namiętność często groźne wzbudza niepogody,
Lecz gdy podniesiesz bardon, ona bez twej szkody


Ucieka w zapomnienia pogrążyć się toni
I nieśmiertelne pieśni za sobą uroni,
Z których wieki uplotą ozdobę twychh skroni.
	

"Romantyczność"


		  "Methinks, I see...where?
		  -In my mind's eyes"
				Shakespeare


Słuchaj dzieweczko!
-Ona nie słucha-
To dzień biały! to miasteczko!
Przy tobie nie ma żywego ducha.
Co tam wkoło siebie chwytasz?
Kogo wołasz, z kim się witasz?
-Ona nie słucha.-


	To jak martwa opoka
	Nie zwróci w stronę oka,
	To strzela wkoło oczyma,
	To się łzami zaleje;
	Coś niby chwyta, coś niby trzyma;
	Rozpłacze się i zaśmieje.


"Tyżeś to w nocy?-To ty, Jasieńku!
Ach! i po śmierci kocha!
Tutaj, tutaj, pomaleńku,
Czasem usłyszy macocha!


"Niech sobie słyszy, już nie ma ciebie!
Już po twoim pogrzebie!
Ty już umarłeś? Ach! ja się boję!
Czego się boję mego Jasieńka?
Ach, to on! lica twoje, oczki twoje!
Twoja biała sukienka.


"I sam ty biały jak chusta,
Zimny, jakie zimne dłonie!
Tutaj połóż, tu na łonie,
Przyciśnij mnie, do ust usta!


"Ach, jak tam zimno musi być w grobie!
Umarłeś! tak, dwa lata!
Weź mnie, ja umrę przy tobie,
Nie lubię świata.


"Źle mnie w złych ludzi tłumie,
Płaczę, a oni szydzą;
Mówię, nikt nie rozumie;
Widzę, oni nie widzą!


"Śród dnia przyjdź kiedy...To może we śnie?
Nie, nie...trzymam ciebie w ręku.
Gdzie znikasz, gdzie, mój Jasieńku?
Jeszcze wcześnie, jeszcze wcześnie!


"Mój Boże! kur się odzywa,
Zorza błyska w okienku.
Gdzie znikłeś? Ach stój, Jasieńku!
Ja nieszczęśliwa".


Tak się dziewczyna z kochankiem pieści,
Bieży za nim, krzyczy, pada;
Na ten upadek, na głos boleści,
Skupia się ludzi gromada.


"Mówcie pacierze!-krzyczy prostota-
Tu jego dusza być musi.
Jasio być musi przy swej Karusi,
On ją kochał za żywota!"


I ja to słyszę, i ja tak wierzę,
Płaczę i mówię pacierze.


	"Słuchaj dzieweczko!"-krzyknie śród zgiełku
	Starzec i na lud zawoła:
	"Ufajcie memu oku i szkiełku,
	Nic tu nie widze dokoła."


	"Duch karczemnej tworem gawiedzi,
	W głupstwa wywarzone kuźni.
	Dziewczyna duby smalone bredzi,
	A gmin rozumowi bluźni".


"Dziewczyna czuje-odpowiadam skromnie-
A gawiedź wierzy głęboko;
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko.


"Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce.
Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!
Miej serce i patrzaj w serce!"
	

"Bakczysaraj"


Jeszcze wielka, już pusta Girajów dziedzina!
Zamiatane czołem baszów ganki i przedsienia.
Sofy, trony potęgi, miłości schronienia
Przeskakuje szarańcza, obwija gadzina.


Skróś okien różnofarbnych powoju roślina,
Wdzierając się na głuche ściany i sklepienia,
Zajmuje dzieło ludzi w imię przyrodzenia
I pisze Balsazara głoskami "RUINA".


W środku sali wycięte z marmuru naczynie;
To fontanna haremu, dotąd stoi cało
I perłowe łzy sącząc woła przez pustynie:


"Gdzież jesteś, o miłości, potęgo i chwało?
Wy macie trwać na wieki, źródło szybko płynie.
O hańbo! wyście przeszły, a źródło zostało".
	

"[Snuć miłość...]"


Snuć miłość, jak jedwabnik nić wnętrzem swym snuje,
Lać ją z serca, jak źródło wodę z wnętrza leje,
Rozkładać ją jak złotą blachę, gdy się knuje
Z ziarna złotego, puszczać ją w głąb, jak nurtuje
Żródło pod ziemią.-W górę wiać nią, jak wiatr wieje,
Po ziemi ją rozsypać, jak się zboże sieje.
Ludziom piastować, jako matka swych piastuje.


Stąd będzie naprzód moc twa, jak moc przyrodzenia,
A potem będzie moc twa, jako moc żywiołów,
A potem będzie moc twa, jako moc krzewienia,
Potem jak ludzi, potem jako moc aniołów,
A w końcu będzie jako moc Stwórcy stworzenia.